NỤ CƯỜI CỦA CHA
Mă Nhược Mai
Khi về già, cha tôi thường đứng dựa bên khung cửa, tay cầm điếu thuốc rê vấn to tướng, ngước đôi mắt hiền lành nhing chăm chăm lên bầu trời xanh mây trắng, tay thỉnh thoảng lại đưa điếu thuốc lên môi bập bập, khói thuốc khét lẹt, đùng đục, tỏa bay chập chờn trước căn nhà nhỏ bé xập xệ nằm khuất phía sau những ṭa nhà cao tầng. Cja thường nở nụ cười vu vơ, không với ai, không với điều ǵ, hay có thể với một kỉ niệm thân thương đằm thắm nào đó của dĩ văng bảy mươi năm qua, hay có thể với một kư ức dịu dàng vui tươi nào đó với một người thân thuộc, một người bằng hữu trong biết bao nhiêu là thân và hữu của cha trên cả quăng đời dài dằng dặc, Hay có thể cha chỉ mỉm cười với một chuyện tếu nho nhỏ, vụn vặt nào đó vừa mới xảy ra hôm đó, hôm qua, hôm kia trong khung cảnh nghèo nàn chật chội của gia đ́nh, giưẫ cha và mấy anh em tôi đang xúm xít đạm bạc bên nhau trong thời buổi củi châu gạo quế này mà lúc cơ khổ bần hàn vẫn thường xảy ra những chuyện dễ buồn cười.
Cha thường dậy sớm, lẳng đẳng xuống bếp, lục lọi mớ củi tạp và giấy vụn để lui cui nhóm một bếp lửa nhỏ đủ để nấu nước pha trà, một thứ trà bột cám hạng ba chẳng ngon lành ǵ của thời ấy. Trong lúc đang bần bách, cha tôi không có vệc ǵ làm, ngoại trừ hai giờ dạy kèm Pháp văn cho vài vị tu sĩ ở chùa Tỉnh hội, th́ thời gian rất rảnh rỗi trong căn nhà chẳng thể có tivi hay sách báo này, cha tôi làm nguôi ngoai nỗi trống trải cô tịch của ông bằng việc ngồi nấu nước mỗi sáng, mỗi trưa, mỗi chiều tối, (v́ nhà không có b́nh thủy do thế càng là cái cớ cho cha được ngồi một ḿnh dưới gian bếp nhỏ xíu để khỏa lấp cơn trống vắng tịch liêu của ông, trong khi mấy anh em tôi âi cũng có việc làm loàng xoàng của ḿnh đủ để không có thời gian ngồi với ông đôi chút.
Anh em tôi thỉnh thoảng cũng có đứa càu nhàu khi thấy cha nổi lưả cả ngày, nhưng cha chỉ mỉm cười không nói ǵ. Bọn tôi làm sao thấu hiểu được nỗi ḷng của ông, một ông già cô đơn, hiền lành, ngoài những giờ đi dạy kèm th́ không c̣n biết làm ǵ ngoài ngồi nấu nước để nh́n vào ánh lửa chập chờn trong gian bếp tối tăm kín đáo mà soi rọi vào hồi ức mịt mùng thăm thẳm kia để độc thoại và đàm thoại cùng cuộc đời và quá khứ. Cuộc đời và quá khứ của cha tôi với bao nhiêu là ch́m và nổi, chói lọi và tối tăm đan kẽ...
Cha tôi mất v́ xuất huyết năo cũng trong khi ông đang ngồi lui cui nấu nước bằng những thanh gỗ tạp và giấy vụn kia. Nụ cười thanh thản vô tư của cha tôi c̣n phảng phất trên môi ông trong giây phút lâm chung. Nụ cười luôn mang dấu ấn trong tôi về người cha thân yêu và rất đỗi hiền từ, chân thật của ḿnh, mà cả cuộc đời ông đă cho tôi trông thấy và chiêm nghiệm được thế nào là tấm ḷng khiêm nhẫn.